İşletmelerde sürdürülebilirlik: Veri seti oluşturulması ve ekonomik temelli modelleme

Uluslararası literatürde sürdürülebilirlik ve finansal performans ilişkisini inceleyen çalışmalar birbirleri ile çelişen bulgular ortaya koymuşlardır. Her ne kadar sürdürülebilirlik etkisini pozitif bulan çalışma sayısı daha fazla olsa da ciddi miktarda çalışma ilişkiyi negatif bulmuş, yine birçok çalışma da herhangi anlamlı bir ilişki bulamamıştır. Özellikle, ilişkiyi pozitif bulan çalışmaların kullandıkları veri setleri ve değişkenlerin birbirinden çok farklı olduğu dikkate alındığında, bu çalışmaların oranı ilişkinin pozitif olduğunu bilimsel olarak kanıtlamaya yetecek kadar çok değildir. Türk literatüründe ise bu alanda yapılan çalışmalar kısıtlı örneklem sebebi ile istatistiksel açıdan sağlıklı sonuçlara ulaşamamıştır. Gerek uluslararası gerek Türk literatüründe kullanılabilecek kapsamlı ve güvenilir veri setlerine ihtiyaç duyulduğu aşikârdır. Bu proje kapsamında, uygun veri setleri oluşturulmuş ve kurumsal sürdürülebilirlik ile finansal performans ilişkisi bu veri setleri kullanılarak araştırılmıştır. Söz konusu ilişkinin tahmin edilmesinde literatürde gözlenen önemli bir ekonometrik eksiklik içsellik (endogeneity) faktörünün yeterli şekilde dikkate alınmamasıdır. Bu çalışmada içselliğe yol açabilecek üç temel sebep ortaya konmuştur:  (i) firmaların aynı sürdürülebilirlik düzeyi için farklı finansal kazanımlar elde etmeleri (ii) firma verimliliği ve sürdürülebilirlik uygulamalarının maliyeti arasındaki ilişki (iii) ölçüm hataları. Kullanılan araç değişkeni (Instrumental Variable; IV) tekniği ile içsellik problemleri aşılmış, hazırlanan ve Kuzey Amerika’da faaliyet gösteren firmaları içeren bir veri seti ile sürdürülebilirliğin finansal performans üzerinde olumlu etkisi olduğu saptanmıştır. Ayrıca daha verimli firmalar için sürdürülebilirlik uygulamalarının daha maliyetli olabileceği gözlenmiştir. Son olarak kullanılan sürdürülebilirlik endekslerinde ölçüm hatasının önemli bir etkisinin olmadığı ortaya konmuştur. Türk firmaları için de sürdürülebilirliğin finansal performans üzerinde pozitif etkisi olduğunu gösterilmiştir, ancak bu ilişki nedensellik içermeyebilir. Yaptığımız analizler sonucu yabancı ortaklı firmaların yerli sermayeli firmalara göre gerek finansal gerek sürdürülebilirlik açısından daha avantajlı konumda olduğu saptanmıştır. Bu anlamda sürdürülebilirlik yatırımlarının ölçülmesi ve değerlemesi noktasında, yenilikçi bir teknolojik altyapı geliştirilmesi (sürdürülebilirlik endeksi oluşturulması ve mevcut endekslerin yapı taşlarının anlaşılması) projenin bitimi sonrası takip edilen yol haritası olmuştur. Gelişmekte olan ülkelerde yurt içi teknoloji gelişiminin, araştırma ve yenilikçiliğin desteklenmesi çerçevesindeki sürdürülebilirlik hedefleri ile örtüşen projede, yüksek kaliteli, zamanlı ve güvenilir verinin elde edilebilirliğinin arttırılması hedeflenmiştir. Ayrıca sürdürülebilir kalkınma süreçlerinin ölçümünü geliştirmek için hali hazırda var olan girişimlerin üzerine ekleme yapılması ve gelişmekte olan ülkelerin istatistiksel kapasite geliştirmesinin desteklenmesi projenin başardığı ve proje sonrası da bu yönde kapasite arttırımı yaratmaya devam ettiği sürdürülebilirlik hedeflerinden en önemlisidir.